Πληροφορίες: Το πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Κ.Ε.ΠΕ.Α. Κιλκίς “Ένας λόφος δίπλα μας, Χθες – σήμερα – αύριο”, απευθύνεται σε μαθητές/τριες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Υλοποιείται στους χώρους του Κ.Ε.ΠΕ.Α. Κιλκίς καθώς και στο πεδίο δράσεων του, στο περιβαλλοντικό μονοπάτι δίπλα στο ποτάμι μέχρι το πλατανόδασος στους πρόποδες του βυζαντινού κάστρου, του Γυναικοκάστρου, ή στο λόφο του Αγίου Γεωργίου στην πόλη του Κιλκίς. Πρόκειται για ένα διαβαθμισμένο πρόγραμμα ανάλογα με το ηλικιακό και γνωστικό προφίλ της κάθε μαθητικής ομάδας. Αποσκοπεί στη βιωματική προσέγγιση του οικοσυστήματος του λόφου, με σκοπό την επαφή και γνωριμία των παιδιών με αυτόν, από το παρελθόν μέχρι και σήμερα.
Καταγράφονται οι απόψεις και οι ιδέες των μαθητών/τριών, μετά την εισαγωγή τους στην έννοια της αειφορίας, για την αειφορική διαχείριση του “Λόφου” ώστε να βελτιωθεί η υπάρχουσα κατάσταση και να αναδειχτεί η ιστορία και το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ευαισθητοποίηση των παιδιών για την προστασία και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος του λόφου, αλλά και για τις γύρω από αυτόν περιοχής, στην ανάδειξη της αμφίδρομης σχέσης και στις αλληλεπιδράσεις του με τον άνθρωπο, στη διαμόρφωση φιλοπεριβαλλοντικών συμπεριφορών.
Στόχοι του προγράμματος
- Γνωστικοί στόχοι: α) Να γνωρίσουν τα είδη των δέντρων και των φυτών που υπάρχουν στο λόφο. β) Να κατανοήσουν τη σημασία του δάσους και των οικοσυστημάτων στη ζωή του ανθρώπου (οξυγόνο, βιοποικιλότητα, σκιά δέντρων, καταφύγιο των ζώων, πρόληψη διάβρωσης, ρύθμιση του κλίματος κ.α.). γ) Να ενημερωθούν για τους κινδύνους που απειλούν το λόφο (πυρκαγιές, αποψίλωση, σκουπίδια, ανθρώπινες παρεμβάσεις).
- Συναισθηματικοί στόχοι: α) Να καλλιεργήσουν την αγάπη και το σεβασμό για το φυσικό περιβάλλον. β) Να αναπτύξουν αισθήματα ευθύνης και οικολογικής ευαισθησίας απέναντι στη φύση. γ) Να βιώσουν χαρά και ικανοποίηση μέσα από την επαφή με το οικοσύστημα του λόφου.
- Ψυχοκινητικοί στόχοι: α) Να μάθουν να παρατηρούν, να συλλέγουν δεδομένα και να τα καταγράφουν (π.χ. φύλλα εργασίας). β) Να αναπτύξουν δεξιότητες προσανατολισμού στη φύση (με στοιχεία από τους κορμούς των δέντρων).
- Κοινωνικοί στόχοι: α) Να συνεργάζονται σε ομάδες για την εκπόνηση δραστηριοτήτων και να αναπτύξουν ομαδικό πνεύμα συνεργασίας και αλληλοβοήθειας. β) Να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να παρουσιάζουν τα αποτελέσματα τους σε άλλους μαθητές/τριες ή/και στους γονείς τους αλλά και στην τοπική κοινωνία.
Οι μαθητές/τριες αναμένεται: α) Να γνωρίσουν ιστορικά στοιχεία του οικοσυστήματος του λόφου στο πέρασμα των χρόνων. β) Να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα της προστασίας του οικοσυστήματος του λόφου και να εφαρμόζουν την μέθοδο της αειφορικής διαχείρισης του. γ) Να εξερευνήσουν βιωματικά τα φυσικά και τα τεχνητά οικοσυστήματα του λόφου και να περιγράφουν τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. δ) Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της ισορροπημένης αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με το οικοσύστημα του λόφου και της συνέπειες της διαταραχής της. στον άνθρωπο αλλά και στο φυσικό περιβάλλον. ε) Να έρθουν σε επαφή με τη βιωματική και ομαδική μέθοδο μάθησης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση.
Διάρκεια προγράμματος: (9:00 – 12:45). Ακολουθεί ενδεικτική περιγραφή του προγράμματος (ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα).
Ροή του προγράμματος
Α’ Φάση. Εγκαταστάσεις Κ.Ε.ΠΕ.Α. Κιλκίς (9:00 – 10:15)
Υποδοχή – Γνωριμία. Ενημέρωση για τη λειτουργία του Κ.Ε.ΠΕ.Α. Κιλκίς και για το θεσμό των Κ.Ε.ΠΕ.Α.
Δημιουργία ομάδων – Εισαγωγή. Με τυχαίο τρόπο οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε ομάδες εργασίας και επιλέγουν γραμματέα ο οποίος συντονίζει, κρατάει σημειώσεις και εκπροσωπεί την ομάδα. Ενημέρωση για την έννοια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και της βιωματικής ομαδοσυνεργατικής μάθησης.
Εισαγωγή στο πρόγραμμα. Δραστηριότητα: Καταιγισμός ιδεών. Ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας σχηματίζεται το μοντέλο της δομής του οικοσυστήματος του λόφου και της αλληλεπίδρασης του με τον άνθρωπο. Ο εκπαιδευτικός θέτει ερωτήματα και προβληματισμούς στην ολομέλεια των ομάδων. Γίνεται εισαγωγή στην επιστημονική μέθοδο της δενδροχρονολόγησης η οποία παρέχει σημαντικά στοιχεία και πολύτιμες πληροφορίες για το παρελθόν, όπως για την ηλικία των δέντρων και τις κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες οι οποίες επικράτησαν κατά τη διάρκεια της ζωής του στην περιοχή του οικοσυστήματος του λόφου, όπως είναι οι πυρκαγιές, οι ξηρασίες, οι παγετοί κ.α.
Εργαστήριο: Ηθικό δίλημμα. Οι μαθητικές ομάδες αναλαμβάνουν ρόλους σύμφωνα με τους οποίους καλούνται να διαχειριστούν το οικοσύστημα του λόφου. Τέλος, γίνεται συζήτηση για την αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων του οικοσυστήματος του λόφου προς όφελος του ανθρώπου αλλά και για του φυσικού περιβάλλοντος.
Β’ Φάση. Δραστηριότητες πεδίου (10:15 – 12:45)
Οι ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες υλοποιούνται είτε στο οικοσύστημα του λόφου του βυζαντινού κάστρου, του Γυναικοκάστρου και τις γύρω περιοχής στο πεδίο δράσεων του Κ.Ε.ΠΕ.Α. Κιλκίς, είτε στο λόφο του Αγίου Γεωργίου (σπήλαιο Αγίου Γεωργίου), στη πόλη του Κιλκίς.
Συλλογή δεδομένων. Δραστηριότητα: Καταγραφή των στοιχείων του οικοσυστήματος του λόφου. Οι ομάδες εργασίας καταγράφουν σε ένα φύλλο εργασίας με το μοντέλο του οικοσυστήματος που αναπτύχθηκε στην προηγούμενη δραστηριότητα, τα στοιχεία του οικοσυστήματος του λόφου. Οι μαθητές/τριες καταγράφουν στοιχεία του, όπως έμβια, άβια και ανθρώπινες δραστηριότητες, διενεργώντας παράλληλα μετρήσεις, όπως την ηλικία και το ύψος των δέντρων. Επίσης, μαθαίνουν να “διαβάζουν” στοιχεία στους κορμούς των δέντρων με τα οποία μπορούν να προσανατολιστούν! Τα δεδομένα των παρατηρήσεων και των μετρήσεων καταχωρούνται στο φύλλο εργασίας των ομάδων για την ανάλυση τους στο επόμενο στάδιο τους προγράμματος.
Ανάλυση δεδομένων – Συμπεράσματα – Προτάσεις. Τα μέλη κάθε ομάδας παρουσιάζουν τα δεδομένα τα οποία κατέγραψαν στην ολομέλεια των ομάδων μαζί με τα συμπεράσματά τους. Οι μαθητές/τριες συζητούν, ανταλλάσσουν απόψεις μεταξύ τους για τα χαρακτηριστικά του οικοσυστήματος του λόφου στο πέρασμα των χρόνων μέχρι και σήμερα.
Αναστοχασμός – Ανατροφοδότηση. Οι μαθητές/τριες συμπληρώνουν φύλλα αξιολόγησης για τη διερεύνηση της υλοποίησης των εκπαιδευτικών στόχων και τη βελτίωση του προγράμματος.
Σύνδεση του εκπαιδευτικού προγράμματος με τους 17 στόχους
Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών:
3ος στόχος: ¨Καλή υγεία και ευημερία”
13ος στόχος: “Δράση για το κλίμα”
15ος στόχος: “Ζωή στη στεριά”
